Een statutair bestuurder is een bestuurder die bij de akte van oprichting of door de algemene vergadering van aandeelhouders (AvA) is benoemd. Een persoon die weliswaar de titel ‘bestuurder’ voert maar die niet door de AvA als bestuurder is benoemd, is dus geen statutair bestuurder. Een dergelijke bestuurder wordt ook wel titulair bestuurder genoemd. De regels die gelden voor het ontslag van een statutair bestuurder zijn niet van toepassing op een titulair bestuurder.
Het ontslag van een statutair bestuurder van een besloten vennootschap (“BV”) is niet altijd eenvoudig en kan zelfs vrij complex zijn. De wet bepaalt dat een bestuurder – te allen tijde – kan worden geschorst en ontslagen door het orgaan dat bevoegd is tot benoeming van een bestuurder. In de meeste gevallen is dit de AvA maar in sommige gevallen kan dit ontslagrecht voorbehouden zijn aan de raad van commissarissen of aan de AvA van prioriteitsaandelen. Om ervoor te zorgen dat de AvA rechtsgeldig een statutair bestuurder kan ontslaan, is het essentieel dat bepaalde stappen worden gevolgd. Indien deze niet worden nageleefd, kan dit tot gevolg hebben dat een ontslagbesluit vernietigbaar of zelfs nietig is.
Allereerst, moet de betreffende bestuurder in de gelegenheid zijn gesteld om voordat het besluit wordt genomen, zijn visie te geven op het voorgenomen ontslag en de ontslaggronden. Hoor en wederhoor moet worden toegepast. Dit behoeft niet per se plaats te vinden voordat de AvA bijeenkomt, maar kan ook tijdens de AvA plaatsvinden, zo lang het maar gebeurt voordat het ontslagbesluit zelf wordt genomen. Let wel; de exacte timing van hoor en wederhoor zal altijd afhangen van feiten en omstandigheden en van de spoedeisendheid van het ontslag. Daarnaast zal de bestuurder in de gelegenheid moeten worden gesteld om zijn zogenoemde raadgevende stem te kunnen geven. Hiertoe dient de bestuurder ook voor de AvA te worden opgeroepen. Naast deze specifieke verplichtingen die de belangen van de met ontslag bedreigde bestuurder beschermen, dient er ook voldaan te worden aan de algemene verplichtingen en regels aangaande de bijeenroeping van een AvA. Voor tips over het bijeenroepen van de AvA, zie mijn artikel ‘AvA, de algemene vergadering van aandeelhouders bij de B.V. Tips‘.
De Hoge Raad heeft in april 2005 geoordeeld dat een rechtsgeldig ontslag van een bestuurder automatisch leidt tot de beëindiging van zijn arbeidsovereenkomst. Uitzonderingen hierop zijn bijvoorbeeld (i) de aanwezigheid van een ontslagverbod, zoals bijvoorbeeld ziekte of zwangerschap of (ii) in het geval dat partijen een eigen regeling getroffen hebben in verband met het ontslag. Hoewel dit arrest van de Hoge Raad duidelijkheid heeft verschaft over de positie van de ontslagen bestuurder met een arbeidsovereenkomst, is er geen duidelijkheid verschaft over de positie van de ontslagen bestuurder met een managementovereenkomst. Bij een managementovereenkomst is er (over het algemeen) geen sprake van een arbeidsovereenkomst maar van een overeenkomst van opdracht waarbij de bestuurder (al dan niet via zijn holding-BV) in opdracht van de vennootschap managementdiensten verricht voor de vennootschap tegen betaling van een managementvergoeding. Op dit moment is de (lagere) jurisprudentie tegenstrijdig als het gaat om de vraag of het ontslag van een bestuurder ook automatisch de beëindiging van de managementovereenkomst tot gevolg heeft. Bij gebreke van een uitspraak van de Hoge Raad over deze kwestie is het daarom aan te bevelen om een bepaling in de managementovereenkomst op te nemen dat het ontslag van de bestuurder automatisch leidt tot de beëindiging van de managementovereenkomst zonder dat een aanvullende handeling behoeft te worden verricht. Als een dergelijke clausule niet is overeengekomen, dan is het raadzaam om direct volgend op het ontslag, de managementovereenkomst op te zeggen.
Ontslag van een statutair bestuurder kan kortom best ingewikkeld zijn en het is essentieel dat bepaalde procedures worden nageleefd om ervoor te zorgen dat het ontslag uiteindelijk rechtsgeldig is. Heeft u vragen of opmerkingen over het ontslag van bestuurders, neem dan contact op met Peter Keegstra (https://www.kernadvocatuur.nl/contact/) of (pkeegstra@kernadvocatuur.nl). Peter Keegstra is partner bij KERN Advocatuur en is gespecialiseerd in corporate litigation en ondernemingsrecht.